Veliki broj dece živi sa LGBT roditeljima u zemljama širom sveta. Raširena je zabluda da ove porodice postoje samo u zemljama u kojima je dozvoljeno usvajanje LGBT parovima, jer su ove porodice postojale i pre takvih zakona, a postoje i kod nas. Neka deca su rezultat prethodnih heteroseksualnih veza i brakova jednog od roditelja. Mnogi LGBT roditelji su samostalno ili (tamo gde je to moguće) kao par, postali roditelji uz pomoć veštaćke oplodnje, usvajanja ili hraniteljstva.
Iako postoje još odavno, rezultati istraživanja dece u LGBT porodicama su počela da se pojavljuju 70-ih godina prošlog veka i danas ih ima zaista mnogo. Na žalost, ona nisu ravnomerno raspoređena po zemljama, verovatno zbog toga što u nekim sredinama, kao što je i naša zemlja, gotovo da uopšte ne postoji svest o ovim porodicama ili postoji strah da bi deca mogla biti oduzeta od roditelja (što ne bi bilo zakonski utemeljeno).
Šta su ova istraživanja pokazala? Ukratko, postoji slaganje u tome da su LGBT osobe dobri i posvećeni roditelji jednako kao i heteroseksualni. Od samih početaka, studije su se trudile da odgovore na nekoliko pitanja o ovoj deci i danas imamo odgovore:
– Ne postoji razlika između seksualne orijentacije dece iz LGBT porodica i heteroseksualnih – najveći broj njih postaće heteroseksualan i procenat istopolno orijentisane dece neće biti veći nego u heteroseksualnim porodicama;
– Ne postoji veća verovatnoća da će biti bilo kako zlostavljana u LGBT porodicama;
– Ne postoji razlika u razvoju rodnog identiteta dece iz LGBT i heteroseksualnih roditelja. U vezi sa tim, deca iz LGBT porodica su jednako izloženi muškim i ženskim uzorima iz svoje bliske okoline. Takođe, nema razlika u ispoljavanju ponašanja karakterističnog za pol kome pripadaju;
– Ne postoje razlike u kognitivnom, emotivnom ili socijalnom razvoju dece iz LGBT porodica u odnosu na heteroseksualne.
– Zanimljivo je, međutim, da deca koja odrastaju u kolektivnom smeštaju (domovima za nezbrinutu decu) u kome zbog prevelikog broja dece zaposleni nemaju mogućnosti da se svakome posvete posebno, ova deca češće razvijaju određene probleme (pre svega u emotivnom i kognitivnom razvoju). Ovo nije slučaj kada dete ima osobu/e koja je posvećena samo njemu, bez obzira da li se radi o potpunoj porodici ili samohranom roditelju, bez obzira na njegov pol, kao i činjenicu da li se radi o biološkom roditelju ili samo staratelju. Iako bi ovo trebalo da bude jak argument za zakonski osnov za usvajanje kod LGBT parova, on se retko pominje.
Istraživanja se slažu da je seksualna orijentacija roditelja irelevantna za detetov mentalni i socijalni razvoj i da ne utiče na njegovu sposobnost da odgaja dete.
Dileme postoje u vezi sa nečim drugim. Da li će deca iz LGBT porodica biti češće izložena ismevanju, nasilju okoline ili drugim oblicima diskriminacije, zbog seksualne orijentacije roditelja? Svest o ovoj mogućnosti je ono što brine najveći broj LGBT osoba kada razmatraju mogućnost roditeljstva.
Prvo, ono što je važno u ovoj dilemi jeste da upućuje na problem društva u kome živimo i razloge zbog kojih treba da radimo na promenama, a ne na problem unutar samih LGBT roditelja. Mislim da je to važna distinkcija.
Drugo, ova dilema je razumljiva kada je pokrenu same LGBT osobe kao deo sopstvene brige, ali je besmisleno pokretati ovo pitanje na društvenom nivou kao argument protiv mogućnosti usvajanja kod LGBT parova. Da li imamo istu dilemu kada su u pitanju druge grupe koje su često izložene diskriminaciji, kao što su Romi? Ili osobe sa invaliditetom ili osobe koje su nepopularne zbog svog političkog i društvenog angažovanja? Smatra li neko da ne treba da imaju decu zato što bi mogla češće da budu izložena problemima? Ne, tada se obično ne dovodi u pitanje njihov kapacitet da budu roditelji, već se priča o potrebi za društvenom promenom i smanjivanjem stigmatizacije. Smatram da LGBT roditeljstvo nije ništa drugačije.
I na kraju – mnogi roditelji se iz potpuno drugačijih razloga susreću sa sličnim problemima. I pronalaze načine da se sa njima nose. LGBT osobe su odrastale u homofobičnom društvu i uspevale da pronađu mehanizme da se nose sa izazovima. Svaki roditelj se suočava sa nekim izazovima i svako dete se suočava sa nekim preprekama. Ono što je ključno jeste mogućnost da se spremno prihvati izazov i dete podrži u sopstvenom traganju za odgovorima. Imala sam prilike da upoznam brojne LGBT porodice kod nas i iz zemalja u okruženju i moj utisak je da su upravo ovo uspeli sjajno da postignu.
Piše: Jelena Zulević, dipl. psiholog
