Tseng Kwong Chi bio je više od fotografa — bio je hroničar jedne epohe, svedok umetničkog bunta Njujorka 1980-ih, majstor ironije u igri identiteta, ali i neko ko se danas smatra pionirom selfi fotografije. U savremenom smislu, posebno u kontekstu umetničke i konceptualne fotografije, Tseng se često naziva pionirom selfija zato što je sistematski koristio autoportret kao umetničko sredstvo, kreirao performans ispred kamere gde je sam čin fotografisanja sebe bio deo poruke, i radio to pre digitalnog doba, koristeći kameru na stativu i daljinski okidač — što se u to vreme smatralo prilično neobičnim.
Njegovi autoportreti u „Mao odelu” nisu bili samo slike, već provokacije: Istok i Zapad spojeni u jednoj figuri koja mirno stoji pred simbolima moći, turizma i kulture. Kroz svoj objektiv beležio je ne samo vizuelne prizore, već i duh vremena, ostavljajući trag koji ni decenijama posle njegove smrti ne bledi.
Fotograf Tseng Kwong Chi rođen je 1950. godine u britanskom Hongkongu. Još kao dete bio je priznat kao vunderkind u oblasti kineske kaligrafije. Sa šesnaest godina preselio se s porodicom u Kanadu, a kasnije studirao slikarstvo na Académie Julian u Parizu, pre nego što se okrenuo fotografiji. U Njujork se doselio 1979. godine i ubrzo postao deo avangardne (i kvir) umetničke scene, upoznavši Kita Haringa, Žan-Mišela Baskijata i druge umetnike tog vremena. Njegova sestra, Mune Tseng, bila je poznata plesačica i koreograf.
Tseng je bio ključni član umetničkog kruga u Istočnom Vilidžu, među imenima kao što su Kit Haring, Keni Šarf i Sindi Šerman. Posebno se proslavio serijom više od sto autoportreta pod nazivom „Istok sreće Zapad” (East Meets West), poznatom i kao „Ekspediciona serija”. Na ovim fotografijama Tseng se pojavljuje u takozvanom „Mao odelu” (Zhongshan odelu) i s tamnim naočarima, stojeći mirno i bezizrazno ispred svetskih turističkih znamenitosti. Ovu „nadrealističku personu” The New York Times je opisao kao posebno ironičnu i provokativnu.
Prvu fotografiju iz serije snimio je u Provinstaunu, Masačusets, a kasnije su sledile lokacije poput Statue slobode, Kapitola u Vašingtonu, Kejp Kanaverala, Diznilenda i Notr Dama u Parizu. Inspiraciju za seriju dobio je kada je, zbog svog izgleda, bio tretiran kao VIP dok je večerao s porodicom u čuvenom restoranu Windows on the World, na vrhu Svetskog trgovinskog centra.
Pored autoportreta, Tseng je snimio više od 40 hiljada fotografija slavnog njujorškog umetnika grafita Kita Haringa tokom 1980-ih, dokumentujući njegov rad na muralima, instalacijama i u metrou. Njegove fotografije bile su izložene zajedno s Haringovim radovima na otvaranju Semaphore Gallery East 1984. godine, na izložbi pod nazivom „Umetnost u tranzitu” (Art in Transit).
Tseng je takođe dokumentovao istorijske trenutke, poput prvog sletanja aviona Concorde na aerodrom Džon F. Kenedi 1977. godine. Njegov umetnički stil bio je pod uticajem velikih imena kao što su Brasei i Anri Kartije-Breson.
Nažalost, Tseng je preminuo od AIDS-a 1990. godine u 39. godini života. Iako je umro mlad, iza sebe je ostavio bogatu umetničku zaostavštinu. Njegova dela danas se nalaze u javnim kolekcijama kao što su Muzej Gugenhajm u Njujorku i Muzej moderne umetnosti u San Francisku, a takođe je zastupljen i u digitalnom arhivu Asian American Arts Centre.
Piše: Ana Stjelja
Više tekstova iz broja 83 – jun 2025. možete pročitati na (Klik na sliku):
